Hier lees je het eindverslag van de enquête over werkbeleving. Eind juni 2017 heb ik een aantal mannen en vrouwen uitgenodigd om mee te doen aan deze enquête over werkbeleving. We kunnen van alles vinden over het werk, maar we kunnen geen uitspraken doen zonder onderzoek. En gelukkig maar.
Tja, mannen en vrouwen, wat is jullie visie over de verklaring? Laat gerust een reactie achter……..
Onderzoeksvragen
- Ervaren vrouwen uit Purmerend in loondienst meer werkbelasting dan mannen uit Purmerend in loondienst?
- Is er een verband tussen werkbelasting en leeftijd?
Onderzoeksverslag
Samenvatting
Doelstelling: Het onderzoek heeft tot doel het verkrijgen van kennis en inzicht in de mate van beleving ‘werkbelasting’ door werknemers in Purmerend. Het betreft een kwantitatief onderzoek op basis van een digitale vragenlijst bestaande uit 6 items voor evaluatie van werkbelasting uit de Brief Job Stress Questionnaire.
Deelnemers en methode: De link naar schriftelijke vragenlijst is rondgedeeld via Facebook. De lijst is digitaal aangemaakt op www.surveymonkey.com. Uit de digitale respons werden 10 vrouwen en 10 mannen random getrokken. De vragenlijst bestaat uit vragen over het geslacht, leeftijd en aantal gewerkte uren per week. Tevens staan er 6 vragen over werkbelasting die men op basis van de 4 punts Likertschaal kan beantwoorden.
Resultaten: N=20, 10 mannen, 10 vrouwen. Gemiddelde werkdruk mannen 3,12, vrouwen 3,47. p = 0,0017 <0,025.
De r is berekend met betrekking tot het verband tussen de ervaren werkdruk van mannen en leeftijd en de ervaren werkdruk vrouwen en leeftijd. Resp. is r -0,1949 en 0,5098. Gemiddelde leeftijd van vrouwen is 2 jaar hoger dan mannen (m 46,1, v 48,1). SD leeftijd mannen is groter dan bij vrouwen resp. m 11,83 en v 4,84. Range leeftijd mannen en vrouwen resp. 26-68 en 43-57. 100% van de totale steekproef ervaart werkdruk, zij zijn het gemiddeld enigszins eens of eens met de stellingen. 30% van de vrouwen scoorden ‘eens’ op alle stellingen t.o.v. 10% van de mannen.
Conclusie: De hypothese dat vrouwen in loondienst uit Purmerend meer werkdruk ervaren dan de Purmerendse mannen in loondienst kan worden aangenomen. Het gevonden verschil tussen mannen en vrouwen is significant te noemen. Het gevonden verschil berust niet op basis van toeval en kan met 95% als betrouwbaarheid worden aangenomen.
Voor mannen bestaat er een negatieve correlatie tussen ervaren werkdruk en leeftijd en voor vrouwen is een positief verband gevonden.
- Inleiding
Er is een trend waar te nemen in de toenemende werkeloosheid. Steeds meer bedrijven ondergaan diverse reorganisaties en daardoor krijgen veel werknemers gedwongen ontslag. Oudere werknemers worden vaker gevraagd eerder met pensioen te gaan als natuurlijke afvloeiing. Oorzaak is o.a. de digitalisering van werkzaamheden, maar snijden in de kosten om het bedrijfsresultaat beter neer te zetten heeft ook een aandeel in dit verhaal. Hogere winsten voor de aandeelhouders is aan de orde van de dag. Wat heeft dat voor gevolgen voor de mensen die in bedrijven ‘achterblijven’? De meeste mensen zijn blij dat zij hun baan nog hebben, want solliciteren valt in de huidige arbeidsmarkt niet mee. Veel mensen zijn dan ook langdurig werkeloos met alle psychologische en sociale gevolgen van dien. Maar dan toch nog de vraag: “Hoe gaat het met de mensen die nog een baan hebben?”. Op verjaardagen en partijen wordt regelmatig de beleving gedeeld over de werkdruk. Het woord zegt het al. Ze hebben het druk. Deze druk wordt ook vaak gemeld bij arbodiensten. Mensen vallen uit door een burn-out.
Tijd voor een onderzoek naar cijfers over die werkdruk. Om het onderzoek klein te houden is gekeken naar mannen en vrouwen in Purmerend. Er is bewust gekozen voor mensen in loondienst, aannemende dat zzp-ers een andere werkdruk ervaren, omdat zij zelf een hoge mate van controle hebben over de inrichting van hun werk. (Karasek).
Het construct ‘werkdruk’ is in dit onderzoek ontleend aan vragenlijst van de Brief Job Stress Questionnaire (BJSQ). De gehele originele vragenlijst heeft geen hoog gemeten betrouwbaar en validiteit. De in dit onderzoek gebruikte vragenlijst bestaat naast de vraag over geslacht, leeftijd en aantal uren werk per week een 6-tal vragen. Deze vragen geven ons inzicht in de itemsscore die gerelateerd zijn aan werkdruk. We willen graag weten of er een verschil zit in werkdrukscore tussen mannen en vrouwen. De hypothese die gesteld wordt is:
Vrouwen ervaren een hogere werkdruk van mannen. Deelvragen zijn of er verband zit tussen de leeftijd van mannen en vrouwen t.o.v. werkdruk.
- Methoden
Proefpersonen en procedure
De vragenlijst is digitaal verzonden. Het kanaal dat hiervoor is gebruikt is Facebook. Los van de in te vullen enquête was de eis van deelname dat deelnemers woonachtig moeten zijn in Purmerend en in loondienst werken. Desgevraagd is de ‘enquête publicatie’ gedeeld onder leden op Facebook. Onder de 36 respondenten is N=20, 10 mannen, 10 vrouwen getrokken. We kunnen spreken van 100% respons.
Voor vrouwen lag de gemiddelde leeftijd op 48,1en de SD 4,84
Voor mannen lag de gemiddelde leeftijd op 46,1 en de SD 11,83
Voor vrouwen lag het gemiddeld aantal uren op 29,8 uur per week en de SD 5,55
Voor mannen lag het gemiddeld aantal uren op 36,9 uur per week en de SD 7,75
Meetinstrumenten
De vragenlijst bevat, naast de vraag naar sekse, leeftijd en aantal gewerkte uren per week, een 4-punts Likertschaal. De vragen zijn: Vraag 4: ‘U moet erg veel werk doen’. Vraag 5: ‘U krijgt uw werk niet af in de tijd die daarvoor staat/die u daarvoor heeft’. Vraag 6: ‘U moet erg hard werken’. Vraag 7: ‘U moet uw aandacht er steeds bij houden’. Vraag 8: ‘U doet complex werk dat een hoog niveau van kennis en vaardigheden vereist’. Vraag 9: ‘U moet tijdens werkuren, voortdurend aan uw werk denken’.
Antwoordmogelijkheden: (1= oneens, 2 = enigszins oneens, 3= enigszins eens, 4= eens) om de werkbelasting te meten.
Hogere scores impliceren een hogere werkbelasting.
- Resultaten
| Mannen (N=10) | Vrouwen (N=10) | |
| Gemiddeld Werkdruk | 3,12 | 3,47 |
| Variantie Werkdruk | 0,24 | 0,31 |
| SD Werkdruk | 0,5 | 0,6 |
| Gemiddelde Leeftijd | 46,1 | 48,1 |
| Range Leeftijd | 26-68 | 43-57 |
| Variantie Leeftijd | 139,88 | 23,44 |
| SD Leeftijd | 11,83 | 4,84 |
| Gemiddelde gewerkte uren per week | 36,9 | 29,8 |
| SD uren per week | 7,75 | 5,55 |
| r | -0,1949 | 0,5098 |
| p = 0,0017 <0,025 | ||
| % score op likert schaal 4= eens* | ||
| vraag 4 (veel werk doen) | 30% | 50% |
| vraag 5 (werk niet af in de tijd) | 30% | 50% |
| vraag 6 (erg hard werken) | 20% | 50% |
| vraag 7 (aandacht erbij houden) | 70% | 70% |
| vraag 8 (complex werk/kennis en vaardigheden vereist ) | 60% | 70% |
| vraag 9 (voortdurend aan werk
denken) |
40% | 80% |
* Obv het aantal mannen en vrouwen met een score van ‘4’
- Conclusie en Discussie
In Purmerend ervaren vrouwen in loondienst meer werkdruk dan mannen. Dat kan met een betrouwbaarheid van 95% worden gesteld. Bij de mannen is er een negatieve correlatie gevonden tussen leeftijd en ervaren werkdruk ten opzichte van een positief verband bij vrouwen. Bij vrouwen kan gezegd worden dat hoe hoger de leeftijd, hoe hoger de werkdruk.
Bij mannen kan deze uitspraak niet gedaan worden. Gemiddeld scoren vrouwen op alle items bij elkaar hoger dan mannen. Gemiddeld hebben vrouwen minder tijd in uren per week om het werk af te maken en dat zou tot grotere psychologische druk kunnen leiden. zij geven ook aan dat zij veel werk hebben (vraag 4) en het werk niet binnen werktijd af krijgen (vraag 5). Daar vrouwen ook hoger scoren op het item ‘voortdurend aan het werk denken’ kan dat voor vrouwen betekenen dat zij juist door minder te werken, privé ook met hun werk bezig zijn in gedachte, zonder dat ze daadwerkelijk iets af kunnen maken. Mannen ervaren minder dat zij erg hard werken dan vrouwen, zie vraag 6. Misschien dat zij meer mogelijkheden hebben tot spreiding van het werk in de week. Verklarend kan ook zijn dat zij een andere perceptie hebben van het begrip ‘werk’ of ‘verantwoordelijkheid’.
De scores op vraag 7 en 8 verschillen nauwelijks tussen mannen en vrouwen. De intensiteit van de beroepen maakt blijkbaar geen groot verschil. Van de 40 punten (hoogste) die zowel mannen als vrouwen kunnen scoren bij elkaar, zijn de scores bij beide sekse hoog te noemen, resp. 36 en 37. (Indien allen een ‘1’ hadden ingevuld was de laagste score bij zowel mannen als vrouwen ‘10’).
Het onderzoek is qua N klein te noemen. Er kunnen geen uitspraken gedaan worden over werknemers in andere steden in Nederland. In dit onderzoek kunnen meetfouten opgetreden zijn door het trekken van de steekproef. Het feit dat respondenten gevonden zijn in de ‘doelgroep’ van de auteur kan een vertekening opleveren qua leeftijd, opleidingsniveau en type werk. De ‘doelgroep’ op Facebook is echter zeer ruim te noemen door de variatie in geslacht, leeftijd en interesses.
De gebruikte vragenlijst heeft een lage betrouwbaarheid en validiteit. Met het interpreteren van de gegevens dient men enigszins terughoudend te zijn.
De spreiding van leeftijd onder de mannen is groter dan bij de vrouwen.
Dat vrouwen een hogere score geven op werkbelasting kan ook te maken hebben met het type beroep dat vrouwen uitoefenen. Er zou aangenomen kunnen worden dat vrouwen meer in de zorgberoepen zitten. Leerkrachten op basisscholen staken momenteel vanwege de enorme werkdruk die zij ervaren. Het is goed mogelijk dat er een aantal leerkrachten in de steekproef terecht zijn gekomen. Ook kan het zijn dat vrouwen werk en gezin combineren en dat juist deze combinatie de score op de vragenlijst beïnvloedt. De vragenlijst is een momentopname, een tweede meetmoment zou een hogere betrouwbaarheid van de meting opleveren.
We kunnen alleen een uitspraak doen over dat vrouwen en mannen een bepaalde score op werkdruk ervaren, maar niet over hoe zij zich daaronder voelen. Of zij juist een werkflow ervaren of heel ongelukkig of tegen een burn-out aanzitten kunnen we niet aangeven.
Voor een vervolg onderzoek zou verder onderzocht kunnen worden of er verschil zit tussen werkdruk bij vrouwen in het type beroep dat zij hebben. Wellicht maakt een verdere differentiatie bij mannenberoepen een onderzoek ook interessant. Nu er een verband lijkt tussen minder uren werken voor vrouwen per week en voortdurend aan het werk denken, dan kan een werkgever een interventievorm bedenken.
Stel dat hoge scores tot verzuim zou leiden dan kan het voor arbodiensten een interventie op gemeten items per beroep interessant zijn, maar ook voor organisatiedeskundigen kan het waardevol zijn om te letten hoe het werk ingericht wordt. Het mes snijdt dan aan twee kanten, minder verzuim en hogere winst.
Literatuurlijst
Baarda, B. (2012) Basisboek Methoden en Technieken, Noordhoff Uitgevers bv, Groningen/Houten
Brinkman, J. (2008) Beroep op onderzoek. Noordhoff Uitgevers, Groningen.
Steensma, H. (2011) Mensen, arbeid en organisatie, Boom Lemma uitgevers, Den Haag
Kawada T., Otsuka T (2010). Relationship between job stress, occupational position and job satisfaction using a brief job stress questionnaire (BJSQ). Gepubliceerd in Work 40 (2011) 393-399 DOI 10.3233/WOR-2011-1251 IOS Press
SurveyMonkey, geraadpleegd juli 2017 op www.surveymonkey.com
